انواع غدد بزاقی دارای وظایف متفاوتی می باشند که در اطراف دهان و گلو قرار گرفته اند. بزاق ترشح شده از این غدد ها با مرطوب نگه داشتن محیط دهان به حرکت زبان ، تکلم آسان و حس چشایی ، بلع غذا و پاکسازی دهان ، لثه و دندان بسیار کمک می کند. به همین منظور توجه به آن در صورت ابتلا به بیماری بسیار حائز اهمیت می باشد. ما در این مقاله از دکتر نیلوفر ایرجی ، متخصص گوش و حلق و بینی اصفهان ، به معرفی سنگ و کیست غدد بزاقی ، علائم و راه های درمان عفونت و سرطانی شدن این غدد خواهیم پرداخت.
غدد بزاقی چیست ؟
به طور کلی سه نوع غدد از نوع بزاقی در زیر و پشت فک قرار دارد که با نام های غدد پاروتید ، ساب لینگوال و ساب مندیبولار شناخته می شوند.
- پاروتید : بزرگترین آن ها غده بناگوشی یا پاروتید بوده ، که در جلو و زیر گوش ها قرار گرفته اند. ترشحات حاصل از این غده آبکی تر و رقیق تر می باشد که حدود 25% از کل بزاق را ترشح می کند.
- غده تحت فکی : این دسته از غدد بزاقی در زیر زاویه فک قرار گرفته اند و از طریق مجاری وارتون ترشحات را به زیر زبان انتقال می دهند. ترشحات این غدد غلیظ بوده و علیرغم اندازه کوچکی که دارد حدود 70% بزاق ترشح می کند.
- غدد زیر زبانی : این غده بر خلاف دیگر غده ها بسیار کوچک می باشد و ترشحات را از چندین مجاری به زیر زبان انتقال می دهد.
نکته : علاوه بر تمامی این موارد غدد های بسیار زیادی و بسیار ریز در مخاط دهان ، بینی و سینوس ها وجود دارد که از نظر ترشح بزاق دارای اهمیت زیادی نمی باشند.
چه بیماری هایی در غده های بزاقی ایجاد می شوند ؟
انسداد غدد بزاقی
در ابتدا بدانید که این بیماری در غدد بناگوشی و تحت فکی بسیار مشاهده می شود. علت اصلی انسداد در غدد بزاقی وجود سنگ بزاقی می باشد. البته ممکن است در برخی مواقع وجود کیست بزاقی سبب انسداد غدد شود. این دسته از افراد که به این عارضه مبتلا شده اند ، به هنگام خورد و آشامیدن دردی را احساس خواهند کرد. از علائم شایع این عارضه می توان به تورم در نواحی داخلی دهان و زیر گلو اشاره کرد.
عفونت غدد بزاقی
عوامل متعددی می توانند سبب بروز عفونت در غده های بزاقی شوند ، در صورت ابتلای افراد به این نوع عفونت ها علائمی همچون تورم ، احساس درد و سوزش و خارش خواهند داشت.
تومور غدد بزاقی
یکی از اساسی ترین مشکلات غدد بزاقی ، وجود تومورهای بدخیم سرطانی می باشد. البته توجه داشته باشید که در غده های بزاقی ممکن است تومور از نوع خوش خیم یا بد خیم باشد. این نوع از تومور ها ابعاد و اندازه بزرگی دارند اما به طور معمول درد نخواهند داشت. از علائم آن می توان به عدم حرکت تمام یا قسمتی از صورت اشاره کرد.
بیماری های دیگر
بیماری های دیگری همانند ایدز ، سندروم شوگرن و دیابت نیز می توانند سبب بیماری غدد بزاقی شوند. البته این موارد غده بناگوشی را تحت تاثیر قرار خواهد داد ، که سبب بزرگ تر شدن این غده خواهد شد.
افراد مبتلا به بیماری های غده های بزاقی چه علائمی دارند ؟
- بروز توده یا برآمدگی در نزدیکی گردن و دهان
- بی حس شدن بخشی از صورت
- ضعف ماهیچه های بخشی از صورت
- احساس یک درد دائمی در نواحی از غدد بزاقی
- اختلال در بلعیدن مایعات و غذا
- عدم توانی باز کردن دهان به طور کامل
چگونه می توان این عارضه را تشخیص داد ؟
برای تشخیص غدد بزاقی و بیماری های آن روش های متنوعی وجود دارد ، که در ادامه با ان ها آشنا می شویم.
- معاینه فیزیکی
- انجام آزمایشات تصویری همانند سی تی اسکن و ام آر آی
- جمع آوری نمونه ای از بافت ناحیه مورد نظر به منظور انجام آزمایشات بیشتر ( بیوپسی)
آیا می توان بیماری های مرتبط با غده بزاقی را بهبود بخشید ؟
بسته به نوع شرایط و ابتلای بیماری هر یک از غدد ، در مواقع مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی خوب در اصفهان ، بهترین پروسه درمانی برای شما عزیزان در نظر گرفته خواهد شد.
مصرف دارو
بهترین دکتر گوش و حلق و بینی اصفهان ، با تجویز دارو ها جهت بهبود بیماری های غدد بزاقی استفاده می کند ، که فرد در اثر ابتلا به عفونت های مختلف و دلایل دیگر همانند سندرم شوگرن و دیابت به این بیماری مبتلا شده باشد. البته در بسیاری از مواقع به منظور کنترل و بهبود توده های سرطانی خوش خیم نیز دارو تجویز خواهد شد. همچنین لازم به ذکر است که دارو یک مکمل در کنار جراحی بوده که جهت کنترل و بهبود بیمارانی که از تومور های سرطانی بدخیم رنج می برند استفاده می شود.
جراحی غده بزاقی
از این پروسه درمانی به منظور خارج کردن سنگ غدد بزاقی و کیست استفاده می شود. حتی ممکن است تومور های سرطانی نیز در صورت امکان از طریق عمل جراحی از دهان و اطراف گلو بیرون کشیده شوند.
اقدامات توصیه شده بعد از جراحی غدد بزاقی در اصفهان با دکتر ایرجی
- پس از اتمام فرایند جراحی ، لوله ای جهت تخلیه ترشحات در گردن بیمار به کار گرفته می شود ، توصیه می شود از آن به خوبی نگه داری کنید.
- بهتر است تا بهبودی کامل سر خود را بالا تر از سطح بدن خود نگه دارید.
- دارو های تجویز شده توسط دکتر نیلوفر ایرجی ، جراح و متخصص گوش و حلق و بینی اصفهان ، را در زمان های مشخص شده استفاده کنید.
- در صورت آلوده شدن پانسمان نیاز است آن را به دقت تعویض کنید.
- در صورت مواجه شدن با تب ، خونریزی و هر نوع علائم نگران کننده فورا به پزشک مراجعه کنید.
- توصیه می شود در روز های ابتدایی بعد از جراحی غدد بزاقی از مواد غذایی نرم همانند انواع سوپ ها استفاده کنید.
- از بلند کردن اشیا سنگین خودداری کنید.
- بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید و مرتبا دهان خود را با استفاده از سرم شست و شو دهید.
چه زمانی باید به بهترین دکتر گوش و حلق و بینی برای درمان غدد بزاقی در اصفهان مراجعه شود ؟
با وجود برخی علائم ، که نشان دهنده تومور بدخیم می باشند ، توصیه می شود در اولین فرصت جهت بررسی آن به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه شود. البته وجود هر گونه تورم ، التهاب و برآمدگی نشانه از تومور های سرطانی ناشی از غدد بزاقی نمی باشد اما بهتر است جهت کسب اطمینان بیشتر به دکتر نیلوفر ایرجی ، متخصص گوش و حلق و بینی خوب در اصفهان ، مراجعه کنید.
انواع تومور غدد بزاقی
به صورت کلی این غدد را به دو دسته مینور و ماژور تقسیم بندی می کنند. در بیشتر موارد این غدد با چشم قابل رویت هستند اما لازم است درصد کمی از آن ها را به کمک میکروسکوپ تشخیص داده و مشاهده کرد. غدد بزاقی مینور در نواحی حلق یا حنجره ؛ لب و سقف دهان ایجاد می شود. از طرفی بیشتر تومورهای بزاقی از نوع ماژور و غدد بزاقی هستند. این غدد در هر دو طرف صورت قرار داشته و بیشتر تومورها از همین ناحیه شروع می شوند و شامل موارد زیر است :
غدد پاروتید : این نوع غدد از نوع ماژور بوده و بسیار بزرگ است. حدود 70 درصد از عفونت غدد ناحیه بزاقی از همین ناحیه شروع می شود ؛ با این وجود این نوع تومور در قسمت جلویی گوش ایجاد شده و در بیشتر موارد خوش خیم است.
غدد زیر فکی : این غده نیز از نوع ماژور بوده و نام علمی آن ساب مندیبولار است که در زیر فک قرار می گیرد. 15 درصد از التهاب غدد بزاقی از همین ناحیه شروع می شود و متاسفانه نیمی از آن ها به صورت سرطانی یا بدخیم خواهد بود.
غدد زیر زبانی : این نوع غدد نیز از نوع ماژور بوده و نام علمی آن ساب لینگوال می باشد که در سقف دهان یا زیر دو طرف زبان بروز پیدا می کند. عفونت توده زیر زبانی بسیار نادر است.
مرحله بندی تومور غدد بزاقی
تومورهای غدد بزاقی بر اساس محل و اندازه مرحله بندی می شوند. به صورت کلی 4 نوع دسته بندی وجود دارد که به شرح زیر است :
مرحله اول : تومورها بسیار کوچک بوده و کمتر از 2 سانتی متر هستند و توانایی متاستاز ندارند.
مرحله دوم : تومور کمی از حالت اولیه بزرگتر بوده و حدود 2 الی 4 سانتی متر می باشد.
مرحله سوم : این مرحله نشان از سرطانی شدن توده می دهد و تومور از غده بزاقی خارج شده و در همان نواحی گردن و غدد لنفاوری مشاهده می شود.
مرحله چهارم : تومور به غدد لنفاوری و سایر بخش های بدن متاستاز می شود.
چند نکته مهم در خصوص تومورهای سرطانی غدد بزاقی
- تومورهای سرطانی در سطح یک یا پایین رشد بسیار کندی دارند و تفاوت چندانی با سلول های طبیعی ندارند ؛ از این رو درمان آن ها بسیار راحت است.
- تومورهای سرطانی نوع 2 با سرعت نسبتا بالایی رشد می کنند.
- تومورهای سرطانی غدد بزاقی نوع 3 سرعت رشد بسیار بالایی دارند و درمان آن ها نیز سخت و پیچیده تر می باشد.
سوالات متداول در رابطه با غده بزاقی
سنگ های غدد بزاقی از جنس کلسیم هستند و ممکن است در مجرا یا خود غدد قرار گیرند. در صورتی که در مجرا قرار گیرند ، که راه خروج بزاق را بسته باشند ، که سبب ایجاد تورم ، التهاب و حتی در برخی مواقع عفونت نیز خواهند شد. عدم خارج کردن سنگ غدد می تواند التهاب و تورم را افزایش دهد و حتی افراد را به عفونت مبتلا کند.
در ابتدا بهتر است بدانید که علت تشکیل این سنگ ها مشخص نمی باشد ، اما یکی از عواملی که می تواند در بروز آن ها نقش داشته باشد ، کاهش میزان ترشح بزاق است. به همین منظور توصیه می شود به مقدار کافی آب بنوشید و بدن خود را همواره هیدراته نگه دارید. در صورت استفاده از داروهای موثر در کاهش ترشحات بزاق در صورت تایید بهترین دکتر برای درمان غدد بزاقی در اصفهان ، آن ها را متوقف کنید.
نکته : در صورتی که سنگ در غده قرار گرفته شده باشد ، با توجه به علائمی که با خود به همراه ندارد افراد وجود آن را حس نخواهند کرد.
